English
Deutschگروه بیوتکنولوژی فیدار فارمد سدیر قرن
گیاهان دارویی از هزاران سال پیش به عنوان یکی از مهمترین منابع دارویی کاربرد داشتهاند. امروزه تقاضا برای ترکیبات دارویی افزایش یافته است، اما برخی از این گیاهان، زیستگاههای طبیعی محدود دارند و بسته به شرایط محیطی و جغرافیایی محل رویش گیاه، جمع‌آوری آنها با مشکلاتی مواجه است. غلظت پایین این ترکیبات در گیاه، محدودیت منابع طبیعی، تخریب روزافزون جنگلها، مراتع و فضای سبز، نابودی گونه‌های متنوع گیاهی و جانوری، و مشکلات مرتبط با اهلی کردن و کشت زراعی این گیاهان، توجه محققین را به استفاده از راهکارهای فناوری زیستی جهت افزایش تولید و بهره‌وری گیاهان دارویی معطوف کرده است.
فناوری زیستی با بهرهگیری از علوم مختلف مانند بیولوژی، بیوشیمی، ژنتیک و … و با استفاده از راهکارهای کشت سلول‌ها، اندام‌ها و بافتها، مهندسی ژنتیک و نشانگرهای مولکولی قادر است کارآیی گیاهان را به عنوان منابع تجدید پذیر جهت تولید دارو افزایش دهد.
کشت سلول و بافت گیاهی
کشت سلول، بافتها و اندام‌‌های گیاهی امکان تکثیر انبوه و سریع گیاهان و تولید متابولیتهای ثانویه را در شرایط in vitro فراهم میسازد. با استفاده از کشت in vitro گیاه، علاوه بر دسترسی به منبع اولیه دارو در شرایط کنترل شده و مستقل از محیط، افزایش تولید ترکیبات نسبت به گیاه و تولید ترکیبات جدید نیز امکان پذیر می‌شود. گیاهان تکثیر شده از طریق کشتهای in vitro عاری از بیماری و از لحاظ ژنتیکی و کیفی یکنواخت هستند.
طی سال‌های اخیر، کشت سوسپانسیون سلولی و ریشه مویین جهت تولید متابولیتهای ثانویه و مطالعۀ مسیر بیوسنتز متابولیتها مورد توجه قرار گرفته است. تاکنون کشت سلولی طیف وسیعی از گیاهان دارویی بررسی شده است و ترکیبات مهمی نظیر:
- فلاونوئیدها
- تاننها
- آلکالوئیدها
- ترپنوئیدها
آزمایشگاه دارویی فیدار فارمد سدیر قرن
مهندسی ژنتیک گیاهی
مهندسی ژنتیک گیاهی نقش چشمگیری در زمینه شناسایی و دستکاری ژنتیکی آنزیم‌های دخیل در مسیر متابولیکی بیوسنتز متابولیتهای ثانویه ایفا کرده است. نشانگرهای مولکولی به دلیل عدم وابستگی به سن، شرایط فیزیولوژیکی و محیطی گیاه، ابزاری کارآ جهت شناسایی دقیق گونه‌های مهم دارویی، بررسی تنوع ژنتیکی، طبقه‌بندی ذخائر توارثی و تعیین نقشه ژنتیکی آنها است.
به‌کارگیری توأم روش‌های مولکولی و آنالیز بیوشیمیایی می‌تواند اطلاعات مربوط به یک گونه دارویی خاص و همچنین کنترل کیفی و کمی ترکیب دارویی مورد نظر را در سطح صنعتی افزایش دهد. همچنین ردیابی صفات مطلوب و سهولت انتخاب به کمک نشانگرها از طریق تعیین پیوستگی آنها با صفات مهم امکان گزینش سریع و دقیق ژنوتیپ‌‌های مطلوب را در مراحل اولیه رشد فراهم کرده و طول دوره به‌نژادی را کوتاه می‌کند.
اهداف پژوهشی
- استفاده از تکنیک‌‌های کشت بافت جهت تکثیر و ریزازدیادی گیاهان دارویی
- استفاده از کشت سلول جهت تولید متابولیتهای ثانویه
- بررسی تنوع مولکولی گیاهان دارویی
- بررسی تاثیر الیستورهای زیستی و غیر‌زیستی بر عملکرد گیاه و مواد موثره دارویی و شناسایی ژن‌های مسیر متابولیسم مواد موثره
- بررسی شرایط جوانه‌زنی و پیش تیمارهای لازم به منظور بهینه کردن تولید مثل جنسی
- بررسی تحمل گیاهان دارویی به تنش‌‌های محیطی (خشکی، شوری، کمبود عناصر غذایی و …) و تاثیر آن بر صفات مورفولوژیکی و عملکرد
- مطالعات اثرات بیولوژیکی اسانس و عصاره گیاهان دارویی
- بررسی فعالیت و مهار آنزیم‌ها موثر در ایجاد بیماری‌ها توسط اسانس‌ها و عصاره‌‌‌های گیاهی
- همکاری و ارتباط مستمر با موسسات تحقیقاتی، دانشگاه‌ها و سایر مراکز علمی
- تالیف، ترجمه و تدوین کتب، مجلات، نشریات و ارائه مقالات علمی و کاربردی مرتبط با گیاهان دارویی